DE FOSSA EUGENIANA

Voorbeeld opzet 3-lessencyclus (aangepaste versie dec 2024)
Bovenbouw basisschool/onderbouw vervolgonderwijs

 

Les 1: Verkenning (45 minuten)

1. Introductie (10 minuten)

Leg kort de geschiedenis uit van de Tachtigjarige Oorlog. Denk daarbij aan:

  • Het waarom van de oorlog. De noordelijke provincies wilden zelf “eigen baas” worden en niet meer afhankelijk zijn van Spanje. De godsdienst speelde daarbij een grote rol. De Zuidelijke Nederlanden, waartoe toentertijd ook het huidige België behoorde plus “onze” zuidelijke provincies waren, net als de Spanjaarden katholiek. De mensen in het noorden waren in hoofdzaak protestant.
  • Benoem de strijdende partijen: De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden tegenover het machtige Spanje van toen dat enorm groot was en het machtigste land van de wereld was met enorme gebieden in bijvoorbeeld Zuid-Amerika. Bovendien was de koning van Spanje ten tijde van Karel V in Europa de baas in Spanje, de Spaanse Nederlanden (het huidige Nederland en België), delen van het huidige Italië, delen van Noord-Afrika en het huidige Oostenrijk, Hongarije en het Duitse Rijk.

Vervolg (35 minuten)
Introduceer de Fossa Eugeniana als een beoogd kanaal tussen de Maas en de Rijn (en de Schelde) met behulp van de documentaire (duur 35 minuten). Speel hem vervolgens af op het digibord (indien voorhanden, anders op de t.v.).

Les 2 Eerste onderzoek en verwerking (60 minuten)

1. Onderzoeksfase (30 minuten):
Laat de leerlingen in tweetallen op de computer zoeken naar informatie over de Fossa Eugeniana.

Mogelijk kunt U een lijstje met de onderstaande vragen samenstellen en dit projecteren op het digibord waarbij de kinderen gericht het antwoord zoeken. Alle antwoorden zijn te vinden op onze website.

Laat de kinderen de website opzoeken. Hierna moeten ze bovenaan rechts op de streepjes klikken. Als ze daarna beneden op “Lesbrief downloaden” gaan komen ze in het informatieboek over de Fossa. Ze kunnen natuurlijk ook gewoon op internet zoeken (maar dat is een stuk lastiger). Dit zou eventueel wél toegepast kunnen worden in het vervolgonderwijs.

 

Probeer antwoord te geven op de volgende vragen (het paginanummer erachter geeft aan waar de kinderen het antwoord kunnen vinden).

  1. Het lukte de Spanjaarden niet om de Staatse troepen helemaal te verslaan. Ze hadden namelijk een heel goed getraind leger. Wie was de leider van dat leger? (pagina 10)
  2. Omdat de Spanjaarden de Hollanders niet konden verslaan gingen ze beginnen met een nieuwe soort oorlogsvoering. Hoe noemen we die manier van oorlog voeren met een moeilijk woord? (pagina 11).
  3. Welke 3 rivieren moest het kanaal de Fossa Eugeniana uiteindelijk met elkaar verbinden? Bij welke plaats hier dicht in de buurt zou het kaal eerst uitmonden maar welke plaats, ook hier dicht in de buurt, werd het uiteindelijk. (pagina 14).
  4. Op welke manier werd het kanaal beschermd tegen aanvallen van de Staatse troepen? . Reken uit hoeveel het project zou gaan kosten in onze huidige euro’s (pagina 15)
  5. Uiteindelijk mislukte het project Fossa Eugeniana. Noem tenminste 2 oorzaken waardoor dat kwam (pagina 16).

Antwoorden bij de vragen

  1. Prins Maurits van Oranje
  2. Economische oorlogsvoering
  3. Rijn-Maas-Schelde. Arcen uiteindelijk Venlo.
  4. Met 24 forten. Kosten: 1 oude gulden is ongeveer 45 eurocent x 2 miljoen Gouden Schilden is ongeveer 900.000 euro tegenwoordig.
  5. Gebrek aan geld B. Steeds meer technische problemen C. Voortdurende overvallen door Staatse troepen. D. In 1632 vallen Rheinberg en Venlo in Staatse handen (Maasveldtocht door Frederik Hendrik).

De kinderen zouden in eerste instantie 3 vragen naar keus kunnen beantwoorden en indien tijd over is de andere 2 alsnog.

  1. Nabespreking (15 minuten):
    U kunt dit klassikaal nabespreken.
  2. Verbeeldingsoefening (10 minuten):
    Vraag de leerlingen kort te speculeren wat er zou zijn gebeurd als het kanaal wél met succes was aangelegd. Zou je het zelfs tegenwoordig nog kunnen merken?
  3. Afsluiting (5 minuten):
    Bespreek klassikaal de speculaties en bereid de leerlingen voor op de volgende les.

Les 3. Hedendaagse implicaties en creatieve verwerking (60 minuten

1. Terugblik en vragenronde (10 minuten):

  • Bespreek kort de belangrijkste punten van de vorige les.
  • Beantwoord eventuele vragen van de leerlingen.

2. Hedendaagse toepassingen onderzoeken (20 tot 30 minuten):
Laat de leerlingen in tweetallen op de computer zoeken naar hedendaagse voorbeelden van kanalen en waterwegen en hun economische en sociale impact.

Geef ze een keuze uit de volgende mogelijkheden.

In de wereld:
1. Het Suezkanaal
2. Het Panamakanaal

In Europa

  1. Rijn
  2. Donau
  3. Seine
  4. Elbe
  5. Schelde

In Nederland:

  1. Rijn-Maas-Scheldedelta
  2. Rijn (Nederlands deel)
  3. Ijsselmeer en het Ijsselmeergebied
  4. Noordzeekanaal
  5. Waal
  6. Maas

Alle keuzemogelijkheden zijn terug te vinden op internet (Safari). Ook met ingegeven zinnen als: “waarom is de ……. (b.v. Maas) belangrijk voor ons” kunnen ze b.v. de economische en sociale impact van het kanaal of de waterweg oplossen.

Geef de kinderen de onderstaande vragen mee als kapstokjes tijdens het uitzoeken:

  • Waar stroomt het kanaal of de waterweg? Wat verbindt het (wat is het begin- en wat het eindpunt?).
  • Wat is de totale lengte?
  • Waarom is het kanaal of de waterweg juist daar zo belangrijk?
  1. Discussie en vergelijking (20 minuten):
    – Elk tweetal presenteert hun bevindingen.
    – Leid een discussie over hoe waterwegen vandaag de dag belangrijk zijn en vergelijk dit met het beoogde doel van de Fossa Eugeniana.

4. Creatieve opdracht (10 minuten). Deze opdracht eventueel als stelopdracht tijdens taal.

Laat de leerlingen in tweetallen een korte tekst schrijven of tekening maken waarin ze beschrijven wat er zou zijn gebeurd als de Fossa Eugeniana succesvol was geweest.

Deze opdracht kan als stelopdracht eventueel ook (af)gemaakt worden tijdens de taalles.

5. Presentatie en reflectie (10 minuten):

  • Elk tweetal deelt hun creatieve werk (of tijdens de taalles)
  • Bespreek klassikaal wat ze hebben geleerd over zowel het historische als het speculatieve aspect van de Fossa Eugeniana.

Optioneel extra:
De kinderen spelen in groepjes het spel over de Fossa Eugeniana (indien aanwezig). Dit spel kan via leden van de Werkgroep Fossa Eugeniana gereserveerd worden. Het kan alleen gespeeld worden onder begeleiding van mensen uit deze werkgroep. Reserveren of bespreken kan via:

Nico van den Kroonenberg
Rijnbeekstraat 218
5913 GG Venlo
Telefoon: 0640226030

De kinderen bezoeken samen met de leerkracht Fort Hazepoot in Arcen.
Het is verstandig om van te voren als leerkracht een kijkje te nemen op de locatie om zodoende een idee te krijgen van de schans.